Jest zielono, gorąco i wilgotno. Majestatyczne drzewa pną się wysoko w górę. Ich korony, gęsto pokryte liśćmi, ledwo przepuszczają promienie słońca. Na dole, tuż przy ziemii, jest zresztą podobnie. Krzewy wszelkiej maści porastają każdą wolną przestrzeń. Tu i ówdzie zwisają liany. Do uszu dochodzą odgłosy zwierząt. Z bliska słychać brzęczenie owadów, z oddali świergot ptaków. Przez dziesiątki, jeśli nie setki kilometrów rozciąga się gęsta dżungla. Pośród niej ukryte jest dawne miasto Majów, Chichen Itza.
Niegdyś gęsto porośnięte, niemal przykryte zieloną warstwą roślinności, dziś wyrwane zostało dżungli. Wykarczowano krzewy i drzewa porastające zabudowania, w odpowiedni sposób ułożono kamienie rozsypujących się budowli. Świątynie, targ, stadion, obserwatorium astronomiczne – wielu obiektom przywrócono dawną świetność. Niektóre wyglądają tak dobrze, że można odnieść wrażenie, że zaraz wyjdzie z nich kapłan, by złożyć ofiarę. Wystarczy stanąć przed jedną z pyramid i dać się ponieść wyobraźni. Zamknąć oczy i przenieść się w czasie do świata Majów.
Świątynia Kukulkán jest tą, która najbardziej przemawia do wyobraźni. Wznosząc się na trzydzieści metrów nad miastem, jest dobrze widoczna niemal z każdego punktu w okolicy. Nie bez powodu. Była bowiem nie tylko świątynią poświęconą bogowi Kukulkán(czy ptasiemu wężowi jak ktoś woli), ale także miarą upływającego czasu. Według Majów rok składał się z 365 dni, pogrupowanych w osiemnaście miesięcy. Każdy miesiąc miał po dwadzieścia dni. Było też pięć dni dodatkowych, które uważano za dni katastrofalne. Miały osobną nazwę i nie stanowiły części miesiąca. Magiczną liczbą było 52. W ciągu roku były 52 tygodnie, a lata grupowano właśnie w pięćdziesięciodwuletnie cykle kalendarzowe. Te wszystkie liczby znajdują odzwierciedlenie w architekturze piramidy. I tak, na każdej z czterech ścian znajdują się schody składające się z 91 stopni. Na samym szczycie jest jeszcze jeden stopień prowadzący do serca świątyni. Mmy więc 4×91+1=365, co odpowiada liczbie dni w roku. Sama piramida składa się z dziewięciu schodów. Stojąc twarzą do fasady zauważymy ich 18 – dziewięć z lewej i dziewięć z prawej strony stopni. Odpowiada to liczbie miesięcy w roku. Na stopniach tych dostrzec można kwadratowe panele. Na każdym stopniu, po każdej stronie schodów znajdują się trzy takie panele. Wyjątek stanowi ostatnia platforma, gdzie wyrzeźbiono jedynie dwa. Stojąc twarzą do jakiejkowiek fasady dostrzeżemy więc 3×8+2=26 paneli z lewej i 26 z prawej strony schodów. Sumując, mamy 52, liczbę tygodni w roku i lat w cyklu kalendarzowym.
Piramida ta jest nie tylko symbolem kalendarza Majów, ale także wyznacznikiem pór roku. Przy odpowiednim położeniu słońca, trójkątne cienie rzucane przez stopnie piramidy, przypominają węża schodzącego po schodach na ziemię. Dzieje się tak dwa razy w roku, w równonoc wiosenną i jesienną. Dla Majów zejście Kukulcán symbolizowało zmianę pory roku. Było również znakiem od bogów, że jest już czas, by zasiać kukurydzę.
Jeden z siedmiu cudów świata – piramida Kukulcan w Chichen Itza
To, co widzimy to jednak tylko fragment. Pod nią znajduja się kolejne warstwy. Każdy nowy władca budował bowiem pałace i świątynie na tych już istniejących. Niektóre budowle mają nawet kilkanaście warstw!
Kalendzarz w wersji maks. Liczba dni w roku? Wystarczy policzyć schody.
91 stopni z czterech stron plus jeden na samej górze.
Liczba miesięcy w roku? Wystarczy policzyć większe stopnie po jednej ze stron. 9+9=18
Liczba dni tygodni w roku? Policz kwadratowe panele.
3×8+2=26 paneli z lewej i 26 z prawej strony schodów. 52, prawda?
Kukulcán, czyli ptasi wąż. To jemu poświęcona jest świątynia.
Teraz cień jest dość toporny, o ostrych krawędziach. Jednak gdy w czasie równonocy cienie rzucane przez stopnie formuują sylwetkę węża, wiadomo, że zbliża się zmiana pory roku. Czas zasiać kukurydzę.
O tym, jaką wagę przywiązywano do wydarzeń astronomicznych, świadczy obserwatirum. Jego okrągła wieża obserwacyjna pozwalała śledzić ruchy gwiazd i słońca. Jego okna ustawione były tak, by eksponować określone wydarzenia na niebie. Z tego miejsca nawet gołym okiem dojrzeć można Wenus. Niezwykle zawaansowani w astronomii, potrafili przewidywać nie tylko takie wydarzenia jak przesilenie czy równonoc, ale także zaćmienie słońca czy zaćmienie księżyca.
Położenie obserwatorium pozwalało dokładnie śledzić ruchy gwiazd. Przez półokrągłe okna doskonale widoczna była trajektoria Wenus
Astronomia nie ograniczała się tylko do kilku specjalnych dni. Stanowiła część otaczającego ich świata i jako taka obecna była na codzień w ich życiu. Przejawem tego była gra w piłkę. Dwie kilkuosobowe drużyny walczyły zażarcie o kilkukilogramową piłkę z kauczuku, próbując prerzucić ją przez kamienne obręcze zawieszone na wysokości trzech-czterech metrów. Gra ta, oprócz funkcji rozyrywkowej, miała także funkcję ceremonialną. Ruch graczy i samej piłki symbolizował ruch gwiazd na sklepieniu niebieskim. Gra pozwalała więc zbliżyć się do bogów. By zdobyć ich łaski, w ofierze składano członków zwycięskiej drużyny. Dla nich był to powód do dumy. W końcu zasłużyli, by być poświęconym bogom!
Boisko do gry w piłkę. To tu gromadziło się całe miasto w celach rozrywkowych czy religijnych. Piłka była bowiem nie tylko sportem. Była bramą do świata bogów.
Przez pierścienie zawieszone na wysokości kilku metrów przerzucano ciężką, nieraz pięciokilogramową piłkę. Nic dziwnego, że grze często towarzyszyły urazy, a niekiedy i śmierćMajowie wierzyli, że z bogami można żyć dobrze. Będąc zależni od kaprysów pogody, próbowali przekonać ich, by zesłali im deszcz i obfite plony. Wiedzieli jednak, że nie ma nic za darmo. Bogowie za takie błogosławieństwa oczekiwali zapłaty z góry. Składno więc im ofiary i liczono, że to zapewni spełnienie próśb. Jednym ze sposobów była właśnie gra w piłkę. Innym – zejście do podziemnego świata. Poniważ wielu bogów mieszkało w podziemiach, najlepszym sposobem na skomunikowanie się z nimi było przez wejścia do ich świata – leje krasowe. W Chichen Itza znajdują się dwa takie miejsca. Głębokie na dwadzieścia-trzydzieści metrów okrągłe zagłębienia terenu wypełnione są wodą. To tam, w tę nieskończoną głębię leju, wrzucano dary dla bogów. Czasem była to kukurydza, czasem biżuteria czy tekstylia, a czasem ludzie.
Lej krasowy był dla Majów wejściem do świata podziemnego. To przez ten portal można było komunikować się z bogami z podziemia.
By prosić o ich łaskę, składano ofiary. Na dnie leju znajduje się biżuteria, ubrania, naczunia, broń, a nawet ludzkie szczątki.
***
Jedna z wielu świątyń. Jak widać, motyw węża-ptaka powraca.
Świątynia wojowników.
Majowie prowadzili wiele wojen. Wojny były jednak ograniczone czasowo. W czasie roku był czas walki i czas pokoju. To pozwalało im poświęcić odpowiednią ilość czasu na uprawę roli. Pomimo konfliktów, nie brakowało więc pożywienia.
Jedną z częstych ofiar była ofiara z jeńców wojennych. Podobno Ci bardzo podobali się bogom. Na tych kolumnach wyróżnić można płaskorzeźby wojowników. Prawdopodobnie tych, których złożono w ofierze.
Pasaż tysiąca kolumn. Za czasów świetności, kolumny przykryte były liśćmi palmowymi. To pozwalało kupcom skryć się w cieniu i przygotować do handlu.
Targ. To tu dokonywano wymiany handlowej. Dla władców kupcy byli niezwykle ważni. To oni przynosili im wszystko, co potrzebne. Dbano więc, by warunki, w których przebywają były odpowiednie.
PRzeznaczenie niektórych budowli ciężko dziś ustalić. Z pewnością te, które się zachowały, pełniły ważne funkcje.
Ale czy był to pałac, czy kolejna świątynia? Nie wiadomo.
Chcesz wiedzieć więcej o świecie majów? Przeczytaj o ruinach w Copan (Honduras).
